Nghề cói Kim Sơn là một trong những làng nghề truyền thống nổi tiếng của Ninh Bình. Qua nhiều thế hệ, nghề vẫn được giữ gìn và phát triển. Người dân Kim Sơn tạo ra những sản phẩm thủ công tinh xảo từ cây cói. Không chỉ mang giá trị thực dụng, nghề còn chứa đựng nét đẹp văn hóa dân gian. Bài viết dưới đây của NinhBinhtoplist sẽ cùng bạn khám phá nghề cói Kim Sơn.
Lịch sử làng nghề cói Kim Sơn
Làng nghề cói Kim Sơn có lịch sử hàng trăm năm, nằm yên bình bên cạnh nhà thờ Phát Diệm. Ban đầu, người dân chỉ làm cói phục vụ sinh hoạt gia đình. Những sản phẩm như chiếu, giỏ và túi cói xuất hiện trong đời sống hàng ngày. Qua thời gian, nghề dần trở thành nghề truyền thống nổi tiếng của vùng Ninh Bình.
Trong suốt nhiều thế kỷ, nghề cói Kim Sơn không chỉ phục vụ đời sống mà còn trở thành nguồn thu nhập quan trọng. Người dân bán chiếu, giỏ và các vật dụng cói cho các làng lân cận. Sản phẩm dần được biết đến rộng rãi, trở thành thương hiệu nổi tiếng của vùng đất Kim Sơn. Nghề cói cũng gắn liền với các lễ hội, phong tục và văn hóa dân gian. Qua các dịp lễ, sản phẩm cói được sử dụng trong nghi lễ, trang trí và làm quà tặng. Nhờ đó, nghề giữ vai trò quan trọng trong đời sống văn hóa của người dân địa phương.
Ngày nay, làng nghề Kim Sơn vẫn duy trì nghề truyền thống. Các kỹ thuật dệt cổ vẫn được lưu giữ, kết hợp với sáng tạo để phù hợp thị trường hiện đại. Nghề cói không chỉ giữ hồn làng nghề mà còn trở thành điểm đến trải nghiệm hấp dẫn cho du khách.
Nguyên liệu và quy trình làm cói tỉ mỉ
Để tạo ra sản phẩm cói mỹ nghệ, người thợ phải tỉ mỉ trong từng công đoạn. Quá trình bắt đầu từ khi trồng cói, chăm sóc và thu hoạch đúng thời điểm. Sau đó, cói được chọn lọc kỹ càng, loại bỏ thân, rễ và lá úa. Tiếp theo là công đoạn chẻ sợi, phơi khô và nhuộm màu. Mỗi bước đòi hỏi sự khéo léo và kiên nhẫn cao. Người thợ còn lên ý tưởng, thiết kế mẫu mã để sản phẩm đẹp, phù hợp thị hiếu khách hàng. Sản phẩm được dệt, đan và hoàn thiện cẩn thận trước khi đưa ra thị trường.
Hiện nay, người thợ còn ứng dụng kỹ thuật hiện đại. Họ dùng keo polyascera phun lên bề mặt sản phẩm. Điều này giúp định hình ổn định, tăng khả năng chống ẩm mốc và kéo dài tuổi thọ sản phẩm. Vùng đất Kim Sơn hiện có khoảng 4.000 ha trồng cói, gấp 6 lần so với những ngày đầu khai hoang. Nhờ vậy, nghề trồng và dệt cói trở thành nghề truyền thống quan trọng. Nghề gắn liền với đời sống của người dân, tạo việc làm ổn định và giữ hồn làng nghề.
Người dân Kim Sơn có truyền thống làm nghề hơn 200 năm. Họ hội tụ đầy đủ tố chất của thợ thủ công chân chính: đôi tay khéo léo, sự nhanh nhạy và lòng nhiệt thành với nghề. Nhờ vậy, sản phẩm cói mỹ nghệ luôn đạt chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu khắt khe của thị trường. Từng sản phẩm cói Kim Sơn là kết tinh của lao động, sáng tạo và tâm huyết của người thợ.
Các sản phẩm đặc trưng của nghề cói Kim Sơn
Vùng đất Kim Sơn sở hữu cây cói mềm mại, óng ả và rất dẻo dai. Loại cói này lý tưởng để dệt các sản phẩm thủ công tinh xảo. Nổi bật nhất phải kể đến chiếu cói – biểu tượng của nghề cói Kim Sơn. Để hoàn thiện một tấm chiếu cói, người thợ trải qua nhiều công đoạn. Họ chọn cói, phơi khô, nhuộm màu đỏ tươi và bền lâu. Khâu dệt cải hoa là khó nhất. Người dệt phải thao tác uyển chuyển, mắt tinh, tay chính xác. Một lỗi nhỏ cũng có thể làm hỏng toàn bộ hoa văn.
Ngoài chiếu, làng nghề còn tạo ra nhiều sản phẩm đa dạng khác. Mũ, dép, túi sách, hộp và cốc là những ví dụ điển hình. Mỗi sản phẩm đều được làm thủ công, mang dấu ấn của đôi tay khéo léo và sáng tạo người thợ. Sản phẩm cói Kim Sơn không chỉ phục vụ nhu cầu đời sống hàng ngày mà còn mang giá trị thẩm mỹ và văn hóa. Những vật dụng này thường được dùng trong gia đình, làm quà lưu niệm hoặc trang trí. Nhờ kỹ thuật tỉ mỉ và chất liệu đặc biệt, sản phẩm cói Kim Sơn bền đẹp, giữ hình dạng lâu và chống ẩm mốc tốt. Điều này phản ánh sự khéo léo, kiên nhẫn và tâm huyết của người dân làng nghề Kim Sơn.
Trải nghiệm du lịch làng nghề cói Kim Sơn
Làng nghề cói Kim Sơn không chỉ nổi tiếng với sản phẩm thủ công. Đây còn là điểm đến hấp dẫn cho du khách trải nghiệm. Du khách được quan sát trực tiếp quy trình làm cói từ khâu chọn nguyên liệu đến khi hoàn thiện sản phẩm. Người thợ hướng dẫn từng bước dệt chiếu, đan giỏ, làm mũ hay túi cói. Du khách có thể thử tự tay thực hiện các công đoạn đơn giản. Trải nghiệm này mang lại cảm giác thú vị và gần gũi với văn hóa làng nghề.
Không gian làng nghề còn được trang trí sinh động với các sản phẩm trưng bày. Du khách có thể tham quan các gian hàng, tìm hiểu về mẫu mã, chất liệu và kỹ thuật chế tác. Trong dịp lễ hội hoặc các ngày đặc biệt, làng nghề tổ chức các trò chơi dân gian và biểu diễn văn hóa. Khách tham quan vừa học làm cói, vừa thưởng thức âm nhạc, múa dân gian, tạo nên trải nghiệm đa dạng và sống động.
Bài viết của NinhBinhtoplist đã cùng bạn tìm hiểu về nghề cói Kim Sơn. Với việc trở thành di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, nghề cói Kim Sơn càng khẳng định giá trị đặc biệt. Du khách đến làng nghề có cơ hội trải nghiệm các công đoạn làm cói và khám phá văn hóa dân gian. Nghề cói Kim Sơn không chỉ tạo ra sản phẩm đẹp mà còn giữ gìn bản sắc truyền thống lâu đời của vùng đất Kim Sơn.
